آدرس ایمیل خود را وارد نمایید
ثبت
پیام خود را بنویسید
دوره 7، شماره 2 - ( فصلنامه تخصصی انجمن ارگونومی و مهندسی عوامل انسانی ایران 1398 )
جلد 7 شماره 2 صفحات 18-11 |
برگشت به فهرست نسخه ها
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Arabian A, Makkiabadi B, Masjoodi S, Azam K, Ghafari E, Torabi Nassaj E et al . Ergonomic Assessment of the Sit-Stand Seat on Urban Bus Transport. Iran J Ergon 2019; 7 (2) :11-18
URL: http://journal.iehfs.ir/article-1-639-fa.html
URL: http://journal.iehfs.ir/article-1-639-fa.html
عربیان علی، مکی آبادی بهادر، مسجودی صادق، اعظم کمال، غفاری احسان، ترابی نساج ابراهیم و همکاران.. ارزیابی ارگونومیکی صندلی ایستاده-نشسته در اتوبوس درون شهری. مجله ارگونومی. 1398; 7 (2) :11-18
علی عربیان1 
، بهادر مکی آبادی2 ، صادق مسجودی3 ، کمال اعظم4 ، احسان غفاری1 ، ابراهیم ترابی نساج1 ، سید ابوالفضل ذاکریان* 5
، بهادر مکی آبادی2 ، صادق مسجودی3 ، کمال اعظم4 ، احسان غفاری1 ، ابراهیم ترابی نساج1 ، سید ابوالفضل ذاکریان* 5
1- دانشجوی کارشناسی ارشد ارگونومی، گروه مهندسی بهداشت حرفه‌ای، دانشکده بهداشت، دانشگاه علوم‌پزشکی تهران، تهران، ایران
2- دانشیار گروه فیزیک و مهندسی پزشکی، دانشکده پزشکی، دانشگاه علوم‌پزشکی تهران، تهران، ایران
3- دکتری، گروه فیزیک و مهندسی پزشکی، دانشکده پزشکی، دانشگاه علوم‌پزشکی تهران، تهران، ایران
4- دانشیار، گروه آمار زیستی، دانشکده بهداشت، دانشگاه علوم‌پزشکی تهران، تهران، ایران
5- استاد، گروه مهندسی بهداشت حرفه‌ای، دانشکده بهداشت، دانشگاه علوم‌پزشکی تهران، تهران، ایران ، zakerian@sina.tums.ac.ir
2- دانشیار گروه فیزیک و مهندسی پزشکی، دانشکده پزشکی، دانشگاه علوم‌پزشکی تهران، تهران، ایران
3- دکتری، گروه فیزیک و مهندسی پزشکی، دانشکده پزشکی، دانشگاه علوم‌پزشکی تهران، تهران، ایران
4- دانشیار، گروه آمار زیستی، دانشکده بهداشت، دانشگاه علوم‌پزشکی تهران، تهران، ایران
5- استاد، گروه مهندسی بهداشت حرفه‌ای، دانشکده بهداشت، دانشگاه علوم‌پزشکی تهران، تهران، ایران ، zakerian@sina.tums.ac.ir
متن کامل [PDF 458 kb]
(11486 دریافت)
| چکیده (HTML) (9339 مشاهده)
روند رشد شتابان کلان شهرها در جهان، توأم با افزایش جمعیت در آنها، مشکلات متعددی مانند ترافیک و اختلال در سامانه حمل و نقل درون شهری به وجود آورده است. بر اساس گزارش انجمن فعالیت جهانی که به منظور توسعه پایدار ارائه شده است، در شهرهای بزرگ جهان، سیستم حمل و نقل عمومی، در سال 0/3 تا 1/2 درصد مسافران خود را از دست می‌دهد ]1[. یکی از مهم‌ترین دلایل این امر نارضایتی مسافران از وسایل حمل‌ونقل عمومی است ]4-2[. چهار عامل خدمات، سرعت، رفتار و ویژگی‌های فیزیکی وسیله، بر رضایت‌مندی مسافران از حمل و نقل عمومی درون‌شهری تأثیرگذار است ]2[.
باید توجه داشت که مؤلفه آسایش و راحتی مسافر در وسایل حمل و نقل عمومی درون شهری در مقایسه با مؤلفه‌های دیگر (مدت‌زمان انتظار در ایستگاه، سرعت دسترسی به مقصد، رفتار و عملکرد کارکنان سیستم، نظافت و تمیزی و...) با رضایت کمتری همراه است. یکی از مهم‌ترین دلایل این امر، حجم زیاد مسافران و شلوغی است ]5[ که سبب میشود مسافران در حالت ایستاده در وسایل نقلیه عمومی درون‌شهری تردد کنند.
به منظور جذب و تشویق مسافران به استفاده بیشتر از حمل و نقل عمومی درون شهری، شناخت دغدغه ها و نیازهای گوناگون مسافران ضروری است. با توجه به بررسی‌ها، عوامل شخصی مانند وزن افراد در حفظ تعادل آنها تأثیر زیادی ندارد ]6[؛ بنابراین به منظور حفظ تعادل و جلوگیری از سقوط افراد، به ویژه در وسایل حمل و نقل عمومی درون شهری که تعدادی از مسافران در حالت ایستاده قرار دارند، باید محیط فیزیکی پیرامون و تجهیزات، متناسب با نیازها طراحی شود ]7[.
در وسایل حمل و نقل عمومی، بیشترین صدمات غیر تصادفی برای مسافران، به‌ویژه افراد سالمند در حالت ایستاده (55/8 درصد) رخ می‌دهد ]8[؛ از این‌رو یکی از راهکارهای حفظ تعادل این مسافران، نصب دستگیره های حفظ تعادل است. براساس مطالعهSchubert و همکاران که به تجزیه و تحلیل نیازهای بیومکانیکی مسافران در حالت ایستاده درون وسایل حمل و نقل عمومی پرداختند، استفاده از دستگیره هنگام حرکت اتوبوس سبب کاهش تنش در عضلات پا میشود ]9[. با توجه به مطالعه‌ای دیگر، مایل ایستادن به مسیر حرکت وسایل حمل و نقل عمومی درون شهری، به‌ویژه هنگام شروع حرکت در مقایسه با وضعیت های رو به مسیر حرکت یا پشت به آن، حفظ تعادل را تسهیل می‌کند و فشار بر اندام ها را کاهش می‌دهد ]10[. با توجه به مطالعات مرتبط با بهبود شرایط حالت ایستاده مسافران وسایل حمل و نقل عمومی درون شهری، تنها به موضوع جهت قرارگیری مسافران و دستگیره‌های کمکی پرداخته شده و هیچ مداخله کاربردی برای کنترل تنش به مسافران صورت نگرفته است. براساس یافته‌ها، در بازه زمانی کوتاه مدت تا 35 دقیقه اول، در میان سه حالت نشسته، ایستاده و ایستاده-نشسته، کمترین خستگی مربوط به حالت سوم است ]11[. از آنجا که متوسط زمان سفر درون شهری کمتر از 35 دقیقه است ]12[، هدف مطالعه حاضر اجرا و ارزیابی ارگونومیکی صندلی ایستاده-نشسته در اتوبوس درون شهری است تا تنش فیزیکی عضلات ناحیه پا در مقایسه با حالت ایستاده کنترل شود.
در مطالعه حاضر به کمک روش توصیفی-تحلیلی و تجربی به بررسی هشت مرد جوان با میانگین (انحراف معیار) سن (2/12) 25/25، قد (4/10) 177/62 سانتی‌متر و وزن (10/01) 71/75 کیلوگرم پرداخته شد. شرکت‌کنندگان از میان دانشجویان دانشگاه علوم‌پزشکی تهران انتخاب شدند که تمایل به همکاری داشتند. همه آنها پیش از انجام پژوهش رضایت‌نامه آگاهانه شرکت داوطلبانه در پژوهش را امضا کردند. همچنین در سلامت کامل جسمانی بودند، هیچ مشکل اسکلتی-عضلانی نداشتند و همه آنها راست‌دست بودند. به‌منظور ارزیابی وضعیت ارگونومیکی صندلی ایستاده-نشسته و مقایسه با حالت ایستاده مسافران، از اتوبوس درون‌شهری مدل بنز 457 و برای سنجش ارگونومیکی هر دو وضعیت به‌ترتیب از روش‌های الکترومیوگرافی و مقیاس بورگ استفاده شد. در ابتدا ایده استفاده از صندلی ایستاده-نشسته در وسایل حمل‌ونقل عمومی درون شهری در مرکز مالکیت معنوی کشور به شماره 97732 به ثبت رسید [13] و پس از ساخت در اتوبوس نصب شد. ارتفاع نشیمنگاه این صندلی متناسب با هر شرکت‌کننده تنظیم شد؛ به‌گونه‌ای که زاویه زانوی هیچ یک از شرکت‌کنندگان کمتر از 115 درجه نشد. در شکل 1، ابعاد سطح نشیمنگاه آمده شده است. صندلی ایستاده-نشسته به کمک جک گازی 100 نیوتنی و لولای 90 درجه، نشیمنگاه را پس از باز شدن و استفاده به صورت خودکار بر میله‌های عمودی اتوبوس درون‌شهری جمع می‌کند (شکل 1).
شکل 1. صندلی ایستاده-نشسته، ویژه وسایل حمل‌ونقل عمومی درون‌شهری
(الف: حالت بازشده- ب: حالت جمع‌شده)
شکل 2. وضعیت قرارگیری شرکت‌کنندگان در اتوبوس درون‌شهری
(راست: حالت ایستاده- چپ: حالت ایستاده-نشسته)
به منظور سنجش سطح فعالیت انقباضی عضلات پا از دستگاه الکترومیوگرافی سطحی ساخت انگلستان استفاده شد. برای این کار، براساس مطالعات گذشته ]9، 16-14[ ابتدا عضلاتی که بیشترین درگیری را در حالت ایستاده برای حفظ تعادل و حالت پایدار بدن داشتند، شناسایی و در نهایت دو عضله (دوقلوی داخلی و نعلی) به‌عنوان عضلات هدف، برای ثبت داده‌های الکترومیوگرافی انتخاب شدند. به‌منظور قرارگیری الکترودهای الکترومیوگرافی روی عضلات هدف و آماده‌سازی پوست محل نصب آنها از پروتکل‌های الکترومیوگرافی سطحی استفاده شد تا ارزیابی غیرتهاجمی عضلات (SENIAM) و the ABC of EMG انجام شود ]18، 17[. پیش از شروع سناریوی تعریف‌شده، حداکثر انقباض داوطلبانه (MVC) برای همه شرکت‌کنندگان به تفکیک عضلات هدف با استفاده از پروتکل‌های موجود ]18[، به کمک دستگاه الکترومیوگرافی ثبت شد. از شرکت‌کنندگان خواسته شد تصادفی و به‌نوبت، در هر دو وضعیت ایستاده و استفاده از صندلی ایستاده-نشسته اتوبوس درون‌شهری قرار بگیرند. هر وضعیت با توجه به سناریوی تعریف‌شده برای هر فرد سه بار تکرار و هر بار سیگنال‌های الکترومیوگرافی عضلات ثبت شد. بین هر بار انجام سناریو، شرکت‌کنندگان 5 دقیقه استراحت می‌کردند. همچنین چند دقیقه پیش از شروع سناریو، از صندلی ایستاده-نشسته برای سازگاری با آن استفاده کردند. درمجموع، هر فرد 15 دقیقه روی صندلی ایستاده-نشسته قرار داشت. پس از این، میزان ناراحتی افراد به کمک مقیاس ده آیتمی بورگ برای شانه، بازو، ساعد، دست، کمر، باسن، ران، ساق، کف پا و کل بدن ثبت شد. از این مقیاس، برای اندازه‌گیری ذهنی احساس ناراحتی در مطالعات گوناگون استفاده شده است ]20، 19، 11[. در مقیاس بورگ، صفر به معنای حداقل احساس ناراحتی و 10 به معنای حداکثر احساس ناراحتی است. روایی و پایایی این مقیاس در بسیاری از مطالعات اثبات شده است ]22، 21[.
به‌منظور مقایسه تنش فیزیکی عضلات در دو حالت ایستاده و استفاده از صندلی ایستاده-نشسته، از داده‌های الکترومیوگرافی، و برای این منظور از شاخص میانگین مربع ریشه سیگنال‌ها (RMS) استفاده شد. همچنین RMS عضلات افراد در دو حالت ایستاده و ایستاده-نشسته به کمک RMS حداکثر انقباض داوطلبانه (MVC) همان افراد نرمال‌سازی شد. درنهایت داده‌های به‌دست‌آمده با استفاده از نرم‌افزار SPSS نسخه 24 در سطح معنی‌داری 0/05 آنالیز شد.
میزان فعالیت انقباضی عضلات دو قلوی داخلی و نعلی هر دو پای شرکت‌کنندگان در دو حالت ایستاده و ایستاده-نشسته، با حداکثر انقباض داوطلبانه عضلات مذکور شرکت‌کنندگان در هر دو پا نرمال‌سازی شد. بر اساس از مقیاس بورگ برای تعیین احساس ناراحتی در اندام‌ها استفاده شد. در شکل 3، میزان احساس ناراحتی شرکت‌کنندگان در اندام‌های گوناگون و کل بدن، بین دو وضعیت ایستاده و ایستاده-نشسته در اتوبوس درون‌شهری آمده است. میانگین‌ها نیز به کمک آزمون غیر پارامتریک ویلکاکسون مقایسه شد. بر این اساس، میان احساس ناراحتی در وضعیت ایستاده و ایستاده- نشسته در همه اندام‌ها و کل بدن تفاوت معنی‌داری وجود دارد. براساس نتایج، در کل بدن و همه اندام‌ها، به‌‌جز نشیمنگاه (باسن)، احساس ناراحتی در وضعیت ایستاده بیشتر از وضعیت ایستاده- نشسته است.
شکل 3. مقایسه میزان احساس ناراحتی در وضعیت‌های ایستاده و ایستاده-نشسته (*= (0/05
جدول 1، سطح فعالیت انقباضی هر دو عضله پای چپ و راست در حالت ایستاده-نشسته، به‌طور معنی‌داری کمتر از حالت ایستاده است.
جدول 1. نتایج سطح فعالیت انقباضی عضلات در حالت ایستاده و ایستاده-نشسته
شکل 4. سیگنال الکترومیوگرافی عضله نعلی پای راست و چپ در دو حالت ایستاده و ایستاده-نشسته در سه بازه زمانی افزایش سرعت، سرعت ثابت و کاهش سرعت اتوبوس درون‌شهری
بر اساس یافته‌ها، استفاده از صندلی ایستاده- نشسته میزان ناراحتی را در اندام‌های مختلف شرکت‌کنندگان بهبود داده است. در این میان، احساس ناراحتی باسن در حالت ایستاده- نشسته بیشتر از حالت ایستاده است که دلیل آن، فشار ناشی از نشیمنگاه صندلی ایستاده- نشسته است. با توجه به مطالعات پیشین، ناراحتی نشیمنگاه در حالت ایستاده-نشسته از حالت ایستاده بیشتر است ]24، 23، 11[. یکی از مهم‌ترین دلایل سفر مسافران به‌صورت ایستاده در اتوبوس‌های درون‌شهری شلوغی و محدودیت فضاست ]5[؛ بنابراین استفاده از نشیمنگاه زینی شکل به دلیل کوچک‌بودن آن، فضای اندکی را در مقایسه با دیگر صندلی‌های اتوبوس شهری اشغال می‌کند. براساس پژوهش‌های پیشین، ناراحتی اندام تحتانی و کل بدن مسافران هنگام استفاده از صندلی ایستاده-نشسته در مقایسه با حالت ایستاده بهبود می‌یابد ]25، 11[، اما مطالعه در زمینه اندام فوقانی و کمر نشان می‌دهد استفاده از صندلی ایستاده-نشسته بر احساس ناراحتی این اندام‌ها تأثیری ندارد و حتی در برخی موارد سبب افزایش ناراحتی میشود ]23، 11[. این نتیجه با یافته‌های مطالعه حاضر مغایر است. یکی از دلایل این مغایرت این است که استفاده از صندلی ایستاده- نشسته مخصوص اتوبوس درون شهری، فعالیت ناشی از گرفتن دستگیره برای حفظ تعادل را از بین می‌برد و مسافران بدون هیچ فعالیتی در اندام فوقانی تردد می‌کنند. در مطالعه Nicoletti و همکاران، ترجیح راحتی میان حالت ایستاده، نشسته و ایستاده- نشسته با زاویه مختلف نشیمنگاه بعد از 5 دقیقه قرارگیری در هر وضعیت بررسی شد. بر این اساس، بیشتر شرکت‌کنندگان در همه فعالیت‌های تعیین‌شده، استفاده از صندلی ایستاده-نشسته را مناسب‌تر از حالت ایستاده و نشسته می‌دانند. اگرچه مطالعه مورد نظر برای مقایسه ترجیح راحتی صندلی ایستاده-نشسته (با زوایای مختلف نشیمنگاه) با حالت ایستاده و نشسته برای فعالیت‌هایی مانند نوشتن و اتوکشیدن است، نتایج آن با مطالعه حاضر هم‌خوانی دارد که دو حالت مسافران اتوبوس درون‌شهری را مقایسه کرده است ]26[.
بازه زمانی سنجش ناراحتی مطالعه حاضر با مطالعه Nicoletti و همکاران مطابقت دارد، اما پیشنهاد میشود در مطالعات آینده، به‌منظور تعیین احساس ناراحتی، از بازه زمانی بیشتری استفاده شود. بر اساس نتایج سیگنال الکترومیوگرافی در دو حالت ایستاده و ایستاده-نشسته، مشخص شد صندلی ایستاده-نشسته میزان انقباض عضلات بالایی را کاهش می‌دهد و آن را کنترل می‌کند. با توجه به اینکه انقباض عضلات ناحیه پا در حالت ایستاده-نشسته بیشتر از حالت ایستاده است، شرکت‌کنندگان باید از دست خود برای حفظ تعادل استفاده کنند که این کار نیز سبب ناراحتی در اندام فوقانی میشود.
تاکنون در هیچ مطالعه‌ای، استفاده از صندلی ایستاده-نشسته برای کنترل تنش ناحیه پا در وسایل حمل‌ونقل عمومی درون‌شهری بررسی نشده است، اما یافته‌های پژوهش حاضر با نتایج مطالعات گوناگونی که با هدف بهبود شرایط کار با استفاده از صندلی ایستاده-نشسته انجام شده است، هم‌خوانی دارد ]11، 27، 23-25[.
Antle و همکاران به مقایسه پوسچر بدن در دو حالت ایستاده و استفاده از صندلی ایستاده-نشسته پرداختند و نتیجه گرفتند حالت ایستاده-نشسته سبب کاهش حجم خون در پاها میشود ]23[. مطابق با فیزیولوژی عضلات اسکلتی، هرچه میزان انقباض این عضلات افزایش یابد، خون‌رسانی به آنها بیشتر میشود و بالعکس ]28[؛ بنابراین یافته‌های Antle و همکاران با نتایج مطالعه پیش‌رو هم‌خوانی دارد. یکی از مهم‌ترین دلایل این امر کاهش سطح فعالیت انقباضی عضلات پا در حالت ایستاده-نشسته در مقایسه با حالت ایستاده است که سبب کاهش حجم خون در پاها میشود.
مقایسه تأثیر صندلی ایستاده-نشسته با حالت ایستاده نشان می‌دهد فعالیت انقباضی عضلات دوقلوی داخلی و نعلی در حالت ایستاده-نشسته کاهش می‌یابد ]24[. در این مطالعه نیز مانند پژوهش حاضر، علاوه بر نوع عضلات انتخابی، نتایج مقایسه فعالیت عضلانی دو حالت نیز مشابه است. تنها تفاوت این دو مطالعه، مکان استفاده از صندلی ایستاده-نشسته است؛ زیرا براساس مطالعه ذکرشده، صندلی ایستاده-نشسته برای مشاغلی با ایستادن طولانی‌مدت مناسب است، اما در مطالعه حاضر، کاربرد صندلی ایستاده-نشسته برای مسافران ایستاده در اتوبوس درون‌شهری مدنظر قرار گرفته است.
باید توجه داشت که فعالیت عضلانی عضلات پهن بیرونی چهار سر ران، عضله دوقلوی ساق و عضله راست‌کننده ستون مهره‌ای هنگام استفاده از صندلی ایستاده- نشسته، بیشتر از حالت نشسته و کمتر از حالت ایستاده است. اگرچه در مطالعه Nicoletti، تنها کاربرد عضله دوقلوی داخلی با مطالعه حاضر شباهت دارد، مقایسه فعالیت عضلانی حالت ایستاده- نشسته با ایستاده در هر دو مطالعه مشابه است ]26[.
براساس نتایج فعالیت انقباضی عضلات هدف در شرایط بدون استفاده از دستگیره، دلیل استفاده نکردن مسافران از دستگیره، ارزیابی صندلی ایستاده- نشسته در بدترین شرایط ممکن بود. پیشنهاد میشود به منظور بهبود حفظ تعادل و ایمنی مسافران، همچنین کاهش فعالیت انقباضی عضلات هدف، در مطالعات آینده از صندلی ایستاده- نشسته به همراه دستگیره استفاده شود.
مطالعه حاضر با هدف ارزیابی ارگونومیکی صندلی ایستاده- نشسته در اتوبوس درون شهری به منظور کنترل تنش فیزیکی مسافران در حالت ایستاده انجام شد. بر این اساس، استفاده از صندلی مذکور، به‌دلیل کاهش انقباض عضلات ناحیه پا و رفع ناراحتی اندام‌های مختلف بدن به جز باسن، وضعیت مسافران را در حالت ایستاده بهبود می‌دهد؛ بنابراین صندلی ایستاده- نشسته ویژه وسایل حمل و نقل عمومی درون شهری می‌تواند ابزاری مناسب در همه وسایل حمل و نقل عمومی درون شهری از جمله مترو، BRT و اتوبوس باشد تا شرایط ارگونومیکی مسافران ایستاده بهبود یابد.
پژوهش حاضر از سوی کمیته اخلاق دانشگاه علوم‌پزشکی تهران با کد IR.TUMS.SPH.REC.1397.076 تصویب شد. نویسندگان از همکاری و کمک مالی مرکز مطالعات و برنامه‌ریزی شهر تهران سپاسگزاری می‌کنند.
هیچ گونه تعارض منافع بین نویسندگان وجود ندارد.
متن کامل: (3579 مشاهده)
مقدمه
روند رشد شتابان کلان شهرها در جهان، توأم با افزایش جمعیت در آنها، مشکلات متعددی مانند ترافیک و اختلال در سامانه حمل و نقل درون شهری به وجود آورده است. بر اساس گزارش انجمن فعالیت جهانی که به منظور توسعه پایدار ارائه شده است، در شهرهای بزرگ جهان، سیستم حمل و نقل عمومی، در سال 0/3 تا 1/2 درصد مسافران خود را از دست می‌دهد ]1[. یکی از مهم‌ترین دلایل این امر نارضایتی مسافران از وسایل حمل‌ونقل عمومی است ]4-2[. چهار عامل خدمات، سرعت، رفتار و ویژگی‌های فیزیکی وسیله، بر رضایت‌مندی مسافران از حمل و نقل عمومی درون‌شهری تأثیرگذار است ]2[.
باید توجه داشت که مؤلفه آسایش و راحتی مسافر در وسایل حمل و نقل عمومی درون شهری در مقایسه با مؤلفه‌های دیگر (مدت‌زمان انتظار در ایستگاه، سرعت دسترسی به مقصد، رفتار و عملکرد کارکنان سیستم، نظافت و تمیزی و...) با رضایت کمتری همراه است. یکی از مهم‌ترین دلایل این امر، حجم زیاد مسافران و شلوغی است ]5[ که سبب میشود مسافران در حالت ایستاده در وسایل نقلیه عمومی درون‌شهری تردد کنند.
به منظور جذب و تشویق مسافران به استفاده بیشتر از حمل و نقل عمومی درون شهری، شناخت دغدغه ها و نیازهای گوناگون مسافران ضروری است. با توجه به بررسی‌ها، عوامل شخصی مانند وزن افراد در حفظ تعادل آنها تأثیر زیادی ندارد ]6[؛ بنابراین به منظور حفظ تعادل و جلوگیری از سقوط افراد، به ویژه در وسایل حمل و نقل عمومی درون شهری که تعدادی از مسافران در حالت ایستاده قرار دارند، باید محیط فیزیکی پیرامون و تجهیزات، متناسب با نیازها طراحی شود ]7[.
در وسایل حمل و نقل عمومی، بیشترین صدمات غیر تصادفی برای مسافران، به‌ویژه افراد سالمند در حالت ایستاده (55/8 درصد) رخ می‌دهد ]8[؛ از این‌رو یکی از راهکارهای حفظ تعادل این مسافران، نصب دستگیره های حفظ تعادل است. براساس مطالعهSchubert و همکاران که به تجزیه و تحلیل نیازهای بیومکانیکی مسافران در حالت ایستاده درون وسایل حمل و نقل عمومی پرداختند، استفاده از دستگیره هنگام حرکت اتوبوس سبب کاهش تنش در عضلات پا میشود ]9[. با توجه به مطالعه‌ای دیگر، مایل ایستادن به مسیر حرکت وسایل حمل و نقل عمومی درون شهری، به‌ویژه هنگام شروع حرکت در مقایسه با وضعیت های رو به مسیر حرکت یا پشت به آن، حفظ تعادل را تسهیل می‌کند و فشار بر اندام ها را کاهش می‌دهد ]10[. با توجه به مطالعات مرتبط با بهبود شرایط حالت ایستاده مسافران وسایل حمل و نقل عمومی درون شهری، تنها به موضوع جهت قرارگیری مسافران و دستگیره‌های کمکی پرداخته شده و هیچ مداخله کاربردی برای کنترل تنش به مسافران صورت نگرفته است. براساس یافته‌ها، در بازه زمانی کوتاه مدت تا 35 دقیقه اول، در میان سه حالت نشسته، ایستاده و ایستاده-نشسته، کمترین خستگی مربوط به حالت سوم است ]11[. از آنجا که متوسط زمان سفر درون شهری کمتر از 35 دقیقه است ]12[، هدف مطالعه حاضر اجرا و ارزیابی ارگونومیکی صندلی ایستاده-نشسته در اتوبوس درون شهری است تا تنش فیزیکی عضلات ناحیه پا در مقایسه با حالت ایستاده کنترل شود.
روش بررسی
در مطالعه حاضر به کمک روش توصیفی-تحلیلی و تجربی به بررسی هشت مرد جوان با میانگین (انحراف معیار) سن (2/12) 25/25، قد (4/10) 177/62 سانتی‌متر و وزن (10/01) 71/75 کیلوگرم پرداخته شد. شرکت‌کنندگان از میان دانشجویان دانشگاه علوم‌پزشکی تهران انتخاب شدند که تمایل به همکاری داشتند. همه آنها پیش از انجام پژوهش رضایت‌نامه آگاهانه شرکت داوطلبانه در پژوهش را امضا کردند. همچنین در سلامت کامل جسمانی بودند، هیچ مشکل اسکلتی-عضلانی نداشتند و همه آنها راست‌دست بودند. به‌منظور ارزیابی وضعیت ارگونومیکی صندلی ایستاده-نشسته و مقایسه با حالت ایستاده مسافران، از اتوبوس درون‌شهری مدل بنز 457 و برای سنجش ارگونومیکی هر دو وضعیت به‌ترتیب از روش‌های الکترومیوگرافی و مقیاس بورگ استفاده شد. در ابتدا ایده استفاده از صندلی ایستاده-نشسته در وسایل حمل‌ونقل عمومی درون شهری در مرکز مالکیت معنوی کشور به شماره 97732 به ثبت رسید [13] و پس از ساخت در اتوبوس نصب شد. ارتفاع نشیمنگاه این صندلی متناسب با هر شرکت‌کننده تنظیم شد؛ به‌گونه‌ای که زاویه زانوی هیچ یک از شرکت‌کنندگان کمتر از 115 درجه نشد. در شکل 1، ابعاد سطح نشیمنگاه آمده شده است. صندلی ایستاده-نشسته به کمک جک گازی 100 نیوتنی و لولای 90 درجه، نشیمنگاه را پس از باز شدن و استفاده به صورت خودکار بر میله‌های عمودی اتوبوس درون‌شهری جمع می‌کند (شکل 1).
شکل 1. صندلی ایستاده-نشسته، ویژه وسایل حمل‌ونقل عمومی درون‌شهری
(الف: حالت بازشده- ب: حالت جمع‌شده)
همه شرکت‌کنندگان در اتوبوس درون شهری در هر دو حالت ایستاده و ایستاده-نشسته، به صورت مایل به مسیر حرکت اتوبوس قرار گرفتند (شکل 2). براساس مطالعه Sarraf و همکاران، حالت مایل به مسیر حرکت در مقایسه با سایر حالت‌های قرارگیری در وضعیت ایستاده درون وسایل نقلیه عمومی درون‌شهری فشار کمتری به مسافران وارد می‌کند ]10[. سناریوی حرکت اتوبوس شامل بازه 30 ثانیه‌ای است که برای همه افراد در هر دو حالت، در جاده هموار و بدون ترافیک انجام شده است. این بازه زمانی متشکل از سه بازه 10 ثانیه‌ای است؛ بدین‌صورت که 10 ثانیه اول اتوبوس حرکت می‌کند و پس از 10 ثانیه، سرعت آن به 30 کیلومتر در ساعت می‌رسد. در 10 ثانیه دوم، با سرعت ثابت 30 کیلومتر در ساعت مسیر را ادامه می‌دهد و در 10 ثانیه آخر، سرعت آن به‌تدریج به حالت توقف اولیه می‌رسد. در مطالعه حاضر، مشابه‌سازی سناریوی حرکت اتوبوس به کمک راننده‌‌ای حرفه‌ای انجام شد.
شکل 2. وضعیت قرارگیری شرکت‌کنندگان در اتوبوس درون‌شهری
(راست: حالت ایستاده- چپ: حالت ایستاده-نشسته)
به منظور سنجش سطح فعالیت انقباضی عضلات پا از دستگاه الکترومیوگرافی سطحی ساخت انگلستان استفاده شد. برای این کار، براساس مطالعات گذشته ]9، 16-14[ ابتدا عضلاتی که بیشترین درگیری را در حالت ایستاده برای حفظ تعادل و حالت پایدار بدن داشتند، شناسایی و در نهایت دو عضله (دوقلوی داخلی و نعلی) به‌عنوان عضلات هدف، برای ثبت داده‌های الکترومیوگرافی انتخاب شدند. به‌منظور قرارگیری الکترودهای الکترومیوگرافی روی عضلات هدف و آماده‌سازی پوست محل نصب آنها از پروتکل‌های الکترومیوگرافی سطحی استفاده شد تا ارزیابی غیرتهاجمی عضلات (SENIAM) و the ABC of EMG انجام شود ]18، 17[. پیش از شروع سناریوی تعریف‌شده، حداکثر انقباض داوطلبانه (MVC) برای همه شرکت‌کنندگان به تفکیک عضلات هدف با استفاده از پروتکل‌های موجود ]18[، به کمک دستگاه الکترومیوگرافی ثبت شد. از شرکت‌کنندگان خواسته شد تصادفی و به‌نوبت، در هر دو وضعیت ایستاده و استفاده از صندلی ایستاده-نشسته اتوبوس درون‌شهری قرار بگیرند. هر وضعیت با توجه به سناریوی تعریف‌شده برای هر فرد سه بار تکرار و هر بار سیگنال‌های الکترومیوگرافی عضلات ثبت شد. بین هر بار انجام سناریو، شرکت‌کنندگان 5 دقیقه استراحت می‌کردند. همچنین چند دقیقه پیش از شروع سناریو، از صندلی ایستاده-نشسته برای سازگاری با آن استفاده کردند. درمجموع، هر فرد 15 دقیقه روی صندلی ایستاده-نشسته قرار داشت. پس از این، میزان ناراحتی افراد به کمک مقیاس ده آیتمی بورگ برای شانه، بازو، ساعد، دست، کمر، باسن، ران، ساق، کف پا و کل بدن ثبت شد. از این مقیاس، برای اندازه‌گیری ذهنی احساس ناراحتی در مطالعات گوناگون استفاده شده است ]20، 19، 11[. در مقیاس بورگ، صفر به معنای حداقل احساس ناراحتی و 10 به معنای حداکثر احساس ناراحتی است. روایی و پایایی این مقیاس در بسیاری از مطالعات اثبات شده است ]22، 21[.
به‌منظور مقایسه تنش فیزیکی عضلات در دو حالت ایستاده و استفاده از صندلی ایستاده-نشسته، از داده‌های الکترومیوگرافی، و برای این منظور از شاخص میانگین مربع ریشه سیگنال‌ها (RMS) استفاده شد. همچنین RMS عضلات افراد در دو حالت ایستاده و ایستاده-نشسته به کمک RMS حداکثر انقباض داوطلبانه (MVC) همان افراد نرمال‌سازی شد. درنهایت داده‌های به‌دست‌آمده با استفاده از نرم‌افزار SPSS نسخه 24 در سطح معنی‌داری 0/05 آنالیز شد.
یافته ها
میزان فعالیت انقباضی عضلات دو قلوی داخلی و نعلی هر دو پای شرکت‌کنندگان در دو حالت ایستاده و ایستاده-نشسته، با حداکثر انقباض داوطلبانه عضلات مذکور شرکت‌کنندگان در هر دو پا نرمال‌سازی شد. بر اساس از مقیاس بورگ برای تعیین احساس ناراحتی در اندام‌ها استفاده شد. در شکل 3، میزان احساس ناراحتی شرکت‌کنندگان در اندام‌های گوناگون و کل بدن، بین دو وضعیت ایستاده و ایستاده-نشسته در اتوبوس درون‌شهری آمده است. میانگین‌ها نیز به کمک آزمون غیر پارامتریک ویلکاکسون مقایسه شد. بر این اساس، میان احساس ناراحتی در وضعیت ایستاده و ایستاده- نشسته در همه اندام‌ها و کل بدن تفاوت معنی‌داری وجود دارد. براساس نتایج، در کل بدن و همه اندام‌ها، به‌‌جز نشیمنگاه (باسن)، احساس ناراحتی در وضعیت ایستاده بیشتر از وضعیت ایستاده- نشسته است.
شکل 3. مقایسه میزان احساس ناراحتی در وضعیت‌های ایستاده و ایستاده-نشسته (*= (0/05
جدول 1، سطح فعالیت انقباضی هر دو عضله پای چپ و راست در حالت ایستاده-نشسته، به‌طور معنی‌داری کمتر از حالت ایستاده است.
جدول 1. نتایج سطح فعالیت انقباضی عضلات در حالت ایستاده و ایستاده-نشسته
براساس نتایج، عضله نعلی در هر دو حالت ایستاده و ایستاده-نشسته بیشتر از عضله دوقلوی داخلی، فعالیت انقباضی داشته است. شکل 4 سیگنال الکترومیوگرافی عضله نعلی را طی زمان، در هر دو حالت ایستاده و ایستاده-نشسته نشان می‌دهد. بر این اساس، دامنه فعالیت انقباضی عضله نعلی راست و چپ در حالت ایستاده-نشسته بسیار پایین‌تر از حالت ایستاده است.
شکل 4. سیگنال الکترومیوگرافی عضله نعلی پای راست و چپ در دو حالت ایستاده و ایستاده-نشسته در سه بازه زمانی افزایش سرعت، سرعت ثابت و کاهش سرعت اتوبوس درون‌شهری
بحث
بر اساس یافته‌ها، استفاده از صندلی ایستاده- نشسته میزان ناراحتی را در اندام‌های مختلف شرکت‌کنندگان بهبود داده است. در این میان، احساس ناراحتی باسن در حالت ایستاده- نشسته بیشتر از حالت ایستاده است که دلیل آن، فشار ناشی از نشیمنگاه صندلی ایستاده- نشسته است. با توجه به مطالعات پیشین، ناراحتی نشیمنگاه در حالت ایستاده-نشسته از حالت ایستاده بیشتر است ]24، 23، 11[. یکی از مهم‌ترین دلایل سفر مسافران به‌صورت ایستاده در اتوبوس‌های درون‌شهری شلوغی و محدودیت فضاست ]5[؛ بنابراین استفاده از نشیمنگاه زینی شکل به دلیل کوچک‌بودن آن، فضای اندکی را در مقایسه با دیگر صندلی‌های اتوبوس شهری اشغال می‌کند. براساس پژوهش‌های پیشین، ناراحتی اندام تحتانی و کل بدن مسافران هنگام استفاده از صندلی ایستاده-نشسته در مقایسه با حالت ایستاده بهبود می‌یابد ]25، 11[، اما مطالعه در زمینه اندام فوقانی و کمر نشان می‌دهد استفاده از صندلی ایستاده-نشسته بر احساس ناراحتی این اندام‌ها تأثیری ندارد و حتی در برخی موارد سبب افزایش ناراحتی میشود ]23، 11[. این نتیجه با یافته‌های مطالعه حاضر مغایر است. یکی از دلایل این مغایرت این است که استفاده از صندلی ایستاده- نشسته مخصوص اتوبوس درون شهری، فعالیت ناشی از گرفتن دستگیره برای حفظ تعادل را از بین می‌برد و مسافران بدون هیچ فعالیتی در اندام فوقانی تردد می‌کنند. در مطالعه Nicoletti و همکاران، ترجیح راحتی میان حالت ایستاده، نشسته و ایستاده- نشسته با زاویه مختلف نشیمنگاه بعد از 5 دقیقه قرارگیری در هر وضعیت بررسی شد. بر این اساس، بیشتر شرکت‌کنندگان در همه فعالیت‌های تعیین‌شده، استفاده از صندلی ایستاده-نشسته را مناسب‌تر از حالت ایستاده و نشسته می‌دانند. اگرچه مطالعه مورد نظر برای مقایسه ترجیح راحتی صندلی ایستاده-نشسته (با زوایای مختلف نشیمنگاه) با حالت ایستاده و نشسته برای فعالیت‌هایی مانند نوشتن و اتوکشیدن است، نتایج آن با مطالعه حاضر هم‌خوانی دارد که دو حالت مسافران اتوبوس درون‌شهری را مقایسه کرده است ]26[.
بازه زمانی سنجش ناراحتی مطالعه حاضر با مطالعه Nicoletti و همکاران مطابقت دارد، اما پیشنهاد میشود در مطالعات آینده، به‌منظور تعیین احساس ناراحتی، از بازه زمانی بیشتری استفاده شود. بر اساس نتایج سیگنال الکترومیوگرافی در دو حالت ایستاده و ایستاده-نشسته، مشخص شد صندلی ایستاده-نشسته میزان انقباض عضلات بالایی را کاهش می‌دهد و آن را کنترل می‌کند. با توجه به اینکه انقباض عضلات ناحیه پا در حالت ایستاده-نشسته بیشتر از حالت ایستاده است، شرکت‌کنندگان باید از دست خود برای حفظ تعادل استفاده کنند که این کار نیز سبب ناراحتی در اندام فوقانی میشود.
تاکنون در هیچ مطالعه‌ای، استفاده از صندلی ایستاده-نشسته برای کنترل تنش ناحیه پا در وسایل حمل‌ونقل عمومی درون‌شهری بررسی نشده است، اما یافته‌های پژوهش حاضر با نتایج مطالعات گوناگونی که با هدف بهبود شرایط کار با استفاده از صندلی ایستاده-نشسته انجام شده است، هم‌خوانی دارد ]11، 27، 23-25[.
Antle و همکاران به مقایسه پوسچر بدن در دو حالت ایستاده و استفاده از صندلی ایستاده-نشسته پرداختند و نتیجه گرفتند حالت ایستاده-نشسته سبب کاهش حجم خون در پاها میشود ]23[. مطابق با فیزیولوژی عضلات اسکلتی، هرچه میزان انقباض این عضلات افزایش یابد، خون‌رسانی به آنها بیشتر میشود و بالعکس ]28[؛ بنابراین یافته‌های Antle و همکاران با نتایج مطالعه پیش‌رو هم‌خوانی دارد. یکی از مهم‌ترین دلایل این امر کاهش سطح فعالیت انقباضی عضلات پا در حالت ایستاده-نشسته در مقایسه با حالت ایستاده است که سبب کاهش حجم خون در پاها میشود.
مقایسه تأثیر صندلی ایستاده-نشسته با حالت ایستاده نشان می‌دهد فعالیت انقباضی عضلات دوقلوی داخلی و نعلی در حالت ایستاده-نشسته کاهش می‌یابد ]24[. در این مطالعه نیز مانند پژوهش حاضر، علاوه بر نوع عضلات انتخابی، نتایج مقایسه فعالیت عضلانی دو حالت نیز مشابه است. تنها تفاوت این دو مطالعه، مکان استفاده از صندلی ایستاده-نشسته است؛ زیرا براساس مطالعه ذکرشده، صندلی ایستاده-نشسته برای مشاغلی با ایستادن طولانی‌مدت مناسب است، اما در مطالعه حاضر، کاربرد صندلی ایستاده-نشسته برای مسافران ایستاده در اتوبوس درون‌شهری مدنظر قرار گرفته است.
باید توجه داشت که فعالیت عضلانی عضلات پهن بیرونی چهار سر ران، عضله دوقلوی ساق و عضله راست‌کننده ستون مهره‌ای هنگام استفاده از صندلی ایستاده- نشسته، بیشتر از حالت نشسته و کمتر از حالت ایستاده است. اگرچه در مطالعه Nicoletti، تنها کاربرد عضله دوقلوی داخلی با مطالعه حاضر شباهت دارد، مقایسه فعالیت عضلانی حالت ایستاده- نشسته با ایستاده در هر دو مطالعه مشابه است ]26[.
براساس نتایج فعالیت انقباضی عضلات هدف در شرایط بدون استفاده از دستگیره، دلیل استفاده نکردن مسافران از دستگیره، ارزیابی صندلی ایستاده- نشسته در بدترین شرایط ممکن بود. پیشنهاد میشود به منظور بهبود حفظ تعادل و ایمنی مسافران، همچنین کاهش فعالیت انقباضی عضلات هدف، در مطالعات آینده از صندلی ایستاده- نشسته به همراه دستگیره استفاده شود.
نتیجه گیری
مطالعه حاضر با هدف ارزیابی ارگونومیکی صندلی ایستاده- نشسته در اتوبوس درون شهری به منظور کنترل تنش فیزیکی مسافران در حالت ایستاده انجام شد. بر این اساس، استفاده از صندلی مذکور، به‌دلیل کاهش انقباض عضلات ناحیه پا و رفع ناراحتی اندام‌های مختلف بدن به جز باسن، وضعیت مسافران را در حالت ایستاده بهبود می‌دهد؛ بنابراین صندلی ایستاده- نشسته ویژه وسایل حمل و نقل عمومی درون شهری می‌تواند ابزاری مناسب در همه وسایل حمل و نقل عمومی درون شهری از جمله مترو، BRT و اتوبوس باشد تا شرایط ارگونومیکی مسافران ایستاده بهبود یابد.
سپاسگزاری
پژوهش حاضر از سوی کمیته اخلاق دانشگاه علوم‌پزشکی تهران با کد IR.TUMS.SPH.REC.1397.076 تصویب شد. نویسندگان از همکاری و کمک مالی مرکز مطالعات و برنامه‌ریزی شهر تهران سپاسگزاری می‌کنند.
تعارض در منافع
هیچ گونه تعارض منافع بین نویسندگان وجود ندارد.
نوع مطالعه: پژوهشي |
موضوع مقاله:
سایر موارد
دریافت: 1398/4/9 | پذیرش: 1398/6/5 | انتشار الکترونیک: 1398/8/20
دریافت: 1398/4/9 | پذیرش: 1398/6/5 | انتشار الکترونیک: 1398/8/20
فهرست منابع
1. Sustainable WBCf, Development. Mobility 2001 Report. 2001. [Report online; available from: http://docs.wbcsd.org/2001/12/Mobility2001_FullReport.pdf
2. Hataminejad H, Purahmad A, Faraji Sabokbar H, Azimi A. Satisfaction analysis of public transportation users in the south alborz. Journal of Urban Economics and Management. 2015 Mar 15;3(9):105-23.
3. Pucher J, Korattyswaroopam N, Ittyerah N. the crisis of public transport in india: overwhelming needs but limited resources. Journal of public transportation. 2004;7(4):1. [DOI:10.5038/2375-0901.7.4.1]
4. Aidoo EN, Agyemang W, Monkah JE, Afukaar FK. passenger's satisfaction with public bus transport services in Ghana: A case study of Kumasi-Accra route. Theoretical and Empirical Researches in Urban Management. 2013 May 1;8(2):33-44.
5. Omranzadeh B, Garakhlou M, Purahmad A. Analyses and efficiency evaluation of BRT (Bus Rapid Transit) system and its public satisfaction in tehran metropolis. Human Geography Research. 2010; 42(3), 19-38.
6. Pereira C, da Silva RA, de Oliveira MR, Souza RD, Borges RJ, Vieira ER. Effect of body mass index and fat mass on balance force platform measurements during a one-legged stance in older adults. Aging clinical and experimental research. 2018 May 1;30(5):441-7. [DOI:10.1007/s40520-017-0796-6] [PMID]
7. Palacio A, Tamburro G, O'Neill D, Simms CK. Non-collision injuries in urban buses-Strategies for prevention. Accident Analysis & Prevention. 2009 Jan 1;41(1):1-9. [DOI:10.1016/j.aap.2008.08.016] [PMID]
8. Halpern P, Siebzehner MI, Aladgem D, Sorkine P, Bechar R. Non-collision injuries in public buses: a national survey of a neglected problem. Emergency medicine journal. 2005 Feb 1;22(2):108-10. [DOI:10.1136/emj.2003.013128] [PMID] [PMCID]
9. Schubert P, Liebherr M, Kersten S, Haas CT. Biomechanical demand analysis of older passengers in a standing position during bus transport. Journal of Transport & Health. 2017 Mar 1;4:226-36. [DOI:10.1016/j.jth.2016.12.002]
10. Sarraf TA, Marigold DS, Robinovitch SN. Maintaining standing balance by handrail grasping. Gait & posture. 2014 Jan 1;39(1):258-64. [DOI:10.1016/j.gaitpost.2013.07.117] [PMID]
11. Chester MR, Rys MJ, Konz SA. Leg swelling, comfort and fatigue when sitting, standing, and sit/standing. International Journal of Industrial Ergonomics. 2002 May 1;29(5):289-96. [DOI:10.1016/S0169-8141(01)00069-5]
12. Iran, Transportation and Traffic Organization of Tehran Municipality (2017). Excerpts of statistics and information of tehran transportation and traffic. Retrieved from Transportation and Traffic Organization of Tehran Municipality:
13. Arabian, A., & Zakerian, A. (2018). miniature chair specialized for places with space limitation. In: Iran, Patent and Trademark Office, I.P.O, A47C 3/00, Iran. http://ipm.ssaa.ir/Search-Result?page=1&DecNo=139750140003003893&RN=97732
14. Iwamoto Y, Takahashi M, Shinkoda K. Differences of muscle co-contraction of the ankle joint between young and elderly adults during dynamic postural control at different speeds. Journal of physiological anthropology. 2017 Dec;36(1):32. [DOI:10.1186/s40101-017-0149-3] [PMID] [PMCID]
15. Uchida Y, Demura S. Differences in leg muscle activity and body sway between elderly adults able and unable to maintain one-leg stance for 1 min: the effect of hand support. Aging clinical and experimental research. 2016 Aug 1;28(4):669-77. [DOI:10.1007/s40520-015-0461-x] [PMID]
16. Wang Y, Watanabe K, Asaka T. Aging effect on muscle synergies in stepping forth during a forward perturbation. European journal of applied physiology. 2017 Jan 1;117(1):201-11. [DOI:10.1007/s00421-016-3514-8] [PMID]
17. Hermens HJ, Freriks B, Disselhorst-Klug C, Rau G. Development of recommendations for SEMG sensors and sensor placement procedures. Journal of electromyography and Kinesiology. 2000 Oct 1;10(5):361-74. [DOI:10.1016/S1050-6411(00)00027-4]
18. Konrad P. The abc of emg. A practical introduction to kinesiological electromyography. 2005 Apr;1(2005):30-5.
19. Borg G. Psychophysical scaling with applications in physical work and the perception of exertion. Scand J Work Environ Health. 1990 Jan 1;16(Suppl 1):55-8. [DOI:10.5271/sjweh.1815] [PMID]
20. Ulin SS, Ways CM, Armstrong TJ, Snook SH. Perceived exertion and discomfort versus work height with a pistol-shaped screwdriver. American Industrial Hygiene Association Journal. 1990 Nov 1;51(11):588-94.
https://doi.org/10.1202/0002-8894(1990)051<0588:PEADVW>2.0.CO;2 [DOI:10.1202/0002-8894(1990)0512.0.CO;2]
21. Daneshmandi H, Choobineh AR, Rajaee-Fard A-R. Validation of Borg's RPE 6-20 Scale in Male Industrial Workers of Shiraz City Based on Heart Rate. Jundishapur Scientific Medical Journal. 2012;11(1):1-10.
22. Shen W, Parsons KC. Validity and reliability of rating scales for seated pressure discomfort. International journal of industrial ergonomics. 1997 Dec 1;20(6):441-61. [DOI:10.1016/S0169-8141(96)00068-6]
23. Antle DM, Vézina N, Côté JN. Comparing standing posture and use of a sit-stand stool: analysis of vascular, muscular and discomfort outcomes during simulated industrial work. International Journal of Industrial Ergonomics. 2015 Feb 1;45:98-106. [DOI:10.1016/j.ergon.2014.12.009]
24. Sartika SJ, Dawal SZ. A comparison of the effect of using sit/stand stool on prolonged standing task. Age (years). 2010;24(1.51):25-5.
25. Le P, Marras WS. Evaluating the low back biomechanics of three different office workstations: Seated, standing, and perching. Applied ergonomics. 2016 Sep 1;56:170-8. [DOI:10.1016/j.apergo.2016.04.001] [PMID]
26. Nicoletti C, Läubli T. Leg and back muscle activity, heart rate, performance and comfort during sitting, standing, and using a sit-stand-support with different seat angles. International Journal of Industrial Ergonomics. 2018 Sep 1;67:73-80. [DOI:10.1016/j.ergon.2018.04.011]
27. De Bruyne MA, Van Renterghem B, Baird A, Palmans T, Danneels L, Dolphens M. Influence of different stool types on muscle activity and lumbar posture among dentists during a simulated dental screening task. Applied ergonomics. 2016 Sep 1;56:220-6. [DOI:10.1016/j.apergo.2016.02.014] [PMID]
28. Hall JE. Guyton and Hall textbook of medical physiology e-Book. Elsevier Health Sciences; 2015 May 31.
ارسال پیام به نویسنده مسئول
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
